Chương trình Ngữ văn được thực hiện vào lớp 6 bắt đầu triển khai từ năm học 2021- 2022. Như vậy, chỉ còn khoảng hơn một năm nữa, việc xác định những công việc chuẩn bị cho đội ngũ giáo viên ngay từ bây giờ đóng vai trò hết sức quan trọng. Bởi công việc này sẽ giúp các thầy cô chủ động hơn khi thực hiện chương trình.
Một tiết dạy thực nghiệm của TS. Nguyễn Thị Thu Thủy – Giảng viên trường CĐSP Điện Biên tại trường THPT Thành phố Điện Biên Phủ Phương pháp giáo dục môn ngữ văn được xác định gồm 3 định hướng chung: Phát huy tính tích cực của người học; dạy học tích hợp và phân hóa; đa dạng hóa các phương pháp, hình thức và phương tiện dạy học. Mới nghe qua những định hướng này không có gì mới nhưng thực hiện đúng để đạt được mục tiêu mong muốn là phát triển phẩm chất và năng lực người học lại không hề đơn giản.
Một trong những nguyên nhân mà học sinh phổ thông chưa hứng thú học môn văn, đó là phương pháp dạy học của giáo viên Ngữ văn hiện nay. Với định hướng nội dung, chương trình hiện hành sử dụng một bộ sách giáo khoa trong toàn quốc, được viết theo cảm tính chủ quan của người viết, ít chú ý đến tâm lí và năng lực tiếp nhận của người học (tức học sinh phổ thông), thực trạng của việc dạy văn hiện nay đó là: giáo viên dạy Ngữ văn đang cố gắng làm thế nào học sinh tiếp nhận được nhiều kiến thức nhất để phục vụ thi cử; một bộ phận học sinh tồn tại tâm lí học đối phó với thi cử; cách tiếp cận tác phẩm văn học của người dạy và người học còn bó hẹp. Những yếu tố trên, vô hình chung đã tạo nên một giờ Ngữ văn nặng nề, đơn điệu và áp lực đối với cả người dạy và người học.
Khắc phục những nhược điểm trên, Chương trình Ngữ văn 2018 đưa ra định hướng phát huy tính tích cực của người học, nhấn mạnh vào dạy các em cách học, biết vận dụng để giải quyết những vấn đề trong cuộc sống, hướng dẫn hỗ trợ học sinh phát triển phẩm chất và năng lực theo yêu cầu cần đạt của chương trình. Làm được điều này không nhữngđòi hỏi giáo viên phải có kiến thức vững vàng của bộ môn, mà còn phải có sự am hiểu về tâm lý lứa tuổi, xu thế phát triển của thời đại, kỹ năng khơi gợi, điều chỉnh, khuyến khích học sinh trong quá trình học tập.
Dạy học tích hợp và phân hóa là xu hướng hiện nay trên thế giới và đã được giới thiệu trong các nội dung của đổi mới phương pháp dạy học. Với giáo viên Ngữ văn trong các nhà trường phổ thông của tỉnh Điện Biên hiện nay, vấn đề tích hợp trong bộ môn (Văn – Tiếng Việt – Tập làm văn) đã được thực hiện nhiều năm, đặc biệt trong mô hình trường học mới. Nhưng tích hợp liên môn lại đòi hỏi mỗi thầy cô cần có sự am hiểu nhất định môn mình sẽ tích hợp và kỹ năng tích hợp như thế nào cho nhuần nhuyễn và hợp lý. Lấy ví dụ như tích hợp với Nghệ thuật (Âm nhạc và Mĩ thuật) đòi hỏi giáo viên phải có kiến thức nào đó về bộ môn này để lựa chọn nội dung tích hợp, tích hợp với môn Tiếng Anh buộc giáo viên phải biết Tiếng Anh…Tiếp đó là tích hợp như thế nào trong bài dạy (tỷ lệ tích hợp, thời điểm tích hợp, hướng kết nối giữa môn Ngữ văn và môn tích hợp…). Dạy học phân hóa đòi hỏi giáo viên phải am hiểu đối tượng người học để tất cả mọi học sinh đều làm việc, biết cách gợi mở, ra bài tập theo nhiều mức độ khác nhau, nhận ra sự sáng tạo và phát triển được cá tính của học sinh…
Chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn 2018 là một chương trình mở. Điều này vừa là những khó khăn vừa là cơ hội để các thầy cô phát triển năng lực nghề nghiệp. Khó khăn bởi chuyển đổi từ một chương trình khép theo định hướng nội dung sang chương trình mở theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực buộc các thầy cô phải vượt qua những thói quen cũ, những lối đi đã được định hình trong nhiều năm. Cơ hội bởi với những thầy cô thực sự tâm huyết sẽ phát huy sự sáng tạo, đổi mới. Bỏ được khuôn mẫu cứng nhắc, thầy cô có thể tạo ra những giờ học ngữ văn độc đáo, sống động như cuộc sống vốn cần phải thế. Đa dạng hóa phương pháp, hình thức tổ chức dạy hoc và phương tiện dạy học là định hướng để tạo cơ hội cho tính sáng tạo của các thầy cô được phát huy. Tất nhiên, sự sáng tạo bao giờ cũng khó hơn rất nhiều sự sao chép và bắt chước nhưng chỉ có vậy các thầy cô mới có thể “tự đốt cháy mình để soi đường cho người khác”.
Kỳ vọng lớn lao của chương trình Ngữ văn 2018 là đổi mới giờ học Ngữ văn tại các nhà trường phổ thông. Chúng ta mong đợi học sinh yêu thích môn Ngữ văn, có được nhiều cảm xúc sau mỗi giờ văn, thôi thúc các em say mê, sáng tạo, để những giờ học văn thực sự là những trải nghiệm giàu tính nhân văn? Đó là câu hỏi mà các thầy cô dạy Văn luôn trăn trở. Văn chương là nghệ thuật, là chuyện của lòng người, vậy chúng ta - những người thầy hãy đi tìm “chất người” trong văn chương để hướng các em tới cái đẹp, cái cao cả của cuộc sống./.
GDMN - Đánh giá sự phát triển của trẻ trong giáo dục mầm non hiện nay
Những điểm mới trong Chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông năm 2018 so với Chương trình giáo dục phổ thông năm 2006.
GDMN- Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong các cơ sở giáo dục mầm non
Tổ chức hoạt động học theo hướng trải nghiệm cho trẻ mẫu giáo ở cơ sở giáo dục mầm non
CNTT&NCKH – Tin chuyên đề: Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học ở các nhà trường phổ thông hiện nay.
GDMN - Chia sẻ kinh nghiệm số 29 - Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động góc cho trẻ mẫu giáo trong trường mầm non
Sinh hoạt tổ chuyên môn - hình thức hiệu quả trong bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên mầm non
GDMN - Chia sẻ kinh nghiệm số 32: Thiết kế môi trường giáo dục ở trường mầm non theo quan điểm giáo dục “lấy trẻ làm trung tâm”
GDMN- Đảm bảo an toàn, phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ trong các cơ sở giáo dục mầm non
GDMN - Thực hiện chương trình giáo dục mầm non ở lớp mẫu giáo ghép theo quan điểm giáo dục “lấy trẻ làm trung tâm”
