Vì vậy ngày nay giáo dục về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả đã trở thành một nhiệm vụ quan trọng trong việc đào tạo thế hệ trẻ ở các trường học. Để giáo dục cho trẻ đạt hiệu quả cao, đòi hỏi giáo viên cần có sự hiểu biết đúng đắn về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, tâm huyết, yêu trẻ và sự phối hợp đồng bộ của nhà trường và gia đình. Có làm được như vậy mới giúp trẻ có được ý thức tốt góp phần giữ gìn nguồn năng lượng. Số này xin giới thiệu cùng các đồng nghiệp kinh nghiệm “Tích hợp nội dung giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ ở trường mầm non”.
1. Tích hợp nội dung giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ hằng ngày ở trường mầm non
Nội dung giáo dục trẻ sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả không chỉ được lồng ghép tích hợp dạy trẻ trong các hoạt động học. Mà còn được tích hợp dạy trẻ trong mọi hoạt động vui chơi, lao động, sinh hoạt của trẻ một ngày nhằm ôn luyện củng cố kiến thức, rèn kỹ năng hành vi, thái độ cho trẻ, để nó trở thành một thói quen ăn sâu vào trong ý thức, hành vi của trẻ.
Trong mọi hoạt động của trẻ một ngày, giáo viên luôn đưa các nội dung giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả vào dạy trẻ một cách hợp lý, nhẹ nhàng.
Hoạt động góc của các bé lớp mẫu giáo 5 tuổi
Ví dụ: Đưa nội dung giáo trẻ sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả vào hoạt động một ngày của trẻ 4 – 5 tuổi với chủ đề bé và gia đình, cụ thể như sau:
- Hoạt động trong giờ đón, trả trẻ, thể dục sáng:
+ Cô trò chuyện với trẻ, cho trẻ kế về những thiết bị, vật dụng trong gia đình sử dụng điện.
+ Cho trẻ lựa chọn những vật dụng sử dụng điện, xăng dầu, gas…trong đồ chơi gia đình.
+ Khi cho trẻ ra sân tập thể dục cô trò chuyện cho trẻ biết lợi ích của ánh nắng buổi sáng đối với cơ thể.
- Hoạt động học:
Hoạt động khám phá khoa học: “Đồ dùng sử dụng điện trong gia đình”.
+ Giáo viên cho trẻ trải nghiệm về các đồ dùng sử dụng điện trong gia đình.
+ Qua các hoạt động trải nghiệm, đưa ra tình huống cho trẻ dự đoán, quan sát bằng hình ảnh thật, cung cấp cho trẻ những kiến thức đơn giản về đặc điểm của các đồ dùng sử dụng điện trong gia đình đó như: Khi cắm bàn là vào điện thì sẽ sử dụng được, muốn gạo chín thành cơm thì phải cắm điện,…Khi sử dụng điện cô giáo dục trẻ sử dụng tiết kiệm điện như là: Tắt các đồ dùng điện khi không sử dụng, chỉ sử dụng khi cần thiết: Nóng thì mới bật quạt; khi học bài thì mới bật đèn học; khi quần áo nhàu thì sử dụng bàn là…Giáo dục trẻ sử dụng điện an toàn: Khi trời mưa to giông bão thì không nên sử dụng các đồ dùng điện, chân hoặc tay ướt không nên sờ vào đồ dùng điện và ổ cắm điện, chỉ sử dụng những đồ dùng điện đơn giản như: Bật, tắt công tắc đèn, quạt, ti vi …
+ Mở rộng: Giáo viên cung cấp cho trẻ thêm những đồ dùng sử dụng điện khác: Ti vi, tủ lạnh, điều hòa, máy vi tính, máy giặt, xe đạp điện, bình nóng lạnh, bếp điện…
+ Giáo dục trẻ: Có những hành động thiết thực, vừa sức của trẻ để sử dụng điện tiết kiệm. Góp phần bảo vệ nguồn tài nguyên điện đang dần bị cạn kiệt. Giáo dục trẻ có ý thức tiết kiệm điện ở mọi lúc, mọi nơi. Nhắc nhở mọi người trong gia đình cùng thực hiện.
+ Sau khi đàm thoại trò chuyện cung cấp kiến thức, mở rộng thực tế giáo viên tổ chức cho trẻ chơi một số trò chơi nhằm ôn luyện củng cố những kiến thức trẻ vừa được học như: Trò chơi Đội nào nhanh nhất: Thi đua giữa 3 đội lên chọn các hình ảnh đồ dùng sử dụng điện trong gia đình. Trò chơi Ai giỏi nhất: Trẻ khoanh tròn các hành vi sử dụng điện đúng.
Hoạt động tạo hình: Vẽ ngôi nhà tiết kiệm năng lượng.
+ Giáo viên cung cấp cho trẻ biết các kiểu nhà tiết kiệm năng lượng: Ngôi nhà có nhiều cửa sổ, ngôi nhà nhiều cây xanh, ngôi nhà sử dụng pin năng lượng mặt trời.
+ Cô trò chuyện với trẻ, cho trẻ kể về những thiết bị, vật dụng trong gia đình sử dụng điện từ đó thảo luận trách nhiệm của trẻ trong việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả như: Tắt quạt, đèn, ti vi, máy vi tính…Khi không sử dụng đến.
+ Nhắc nhở mọi người trong gia đình cùng thực hiện.
- Hoạt động ngoài trời:
+ Quan sát và nhận biết phương tiện nào trong gia đình sử dụng điện, xăng dầu…Từ đó trò chuyện giáo dục trẻ: Khi dừng xe phải tắt máy, nên sử dụng xe đạp để tiết kiệm nhiên liệu.
+ Trẻ chơi tự chọn nhắc nhở trẻ không chạy nhảy, không giẫm lên cỏ, không hái hoa, bẻ cành cây, chơi nhẹ nhàng bảo vệ các đồ chơi ở sân trường để chơi được lâu.
- Hoạt động góc:
+ Nhắc nhở trẻ chơi giao tiếp với nhau nhưng không gây ồn ào, không vứt, ném đồ chơi để bảo vệ , sau khi trẻ chơi xong biết cất đồ chơi gọn gàng, đúng nơi quy định.
+ Góc sách truyện: Dạy trẻ cầm sách đúng chiều, không cuộn sách, không tẩy xoá, không xé sách chuyện, mở nhẹ nhàng từng trang. Xem sách ảnh về những thiết bị trong gia đình sử dụng điện và cách sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả.
+ Góc thiên nhiên: Dạy trẻ chăm sóc cây, tưới cây, gieo hạt, nhặt cỏ cho bồn cây, bảo vệ cây, làm các thí nghiệm về cây xanh với ánh sáng và nước, thí nghiệm hiệu ứng nhà kính, thí nghiệm nước ô nhiễm, làm sạch nước bẩn, thí nghiệm với kính lúp.
+ Góc nội trợ: Dạy trẻ có ý thức tiết kiệm nước, thực phẩm, thu gom đồ dùng gọn gàng sau khi chế biến các món ăn
+ Góc tạo hình: Vẽ, xé dán ngôi nhà đặc biệt: Ngôi nhà có nhiều cửa sổ. Dạy trẻ dùng các nguyên vật liệu, phế thải, chai lọ đã qua sử dụng để làm thành sản phẩm theo ý tưởng của trẻ. Dạy trẻ tiết kiệm các đồ dùng như: Keo dán, hồ, giấy.
+ Góc gia đình: Mua sắm các đồ dùng tiết kiệm điện, tắt các đồ dùng điện khi không dùng đến…
- Vệ sinh trước khi ăn:
+ Trước khi rửa tay, hỏi trẻ “Phải làm thế nào để tiết kiệm nước?”
+ Giáo viên nhắc trẻ vặn vòi nước vừa phải, rửa xong vặn chặt vòi nước lại, rửa gọn gàng, không làm nước bắn ra ngoài.
Giờ vệ sinh rửa tay rửa mặt trước khi ăn của các bé mẫu giáo lớn trường MN Họa Mi- thành phố Điện Biên Phủ
- Giờ ăn trưa:
+ Nhắc nhở trẻ tiết kiệm thức ăn, ăn hết xuất, nếu có thức ăn thừa thì gom lại để làm thức ăn cho các con vật: Chó, mèo, gà, lợn. Sau khi ăn xong biết xếp thìa bát gọn gàng, nhẹ nhàng.
+ Ăn xong biết lau miệng, xúc miệng nằng nước muối, uống nước, dạy trẻ tiết kiệm nước bằng cách lấy cốc hứng nước, không để nước chảy ra ngoài, vặn đủ nước uống không vặn nhiều thừa đổ đi rất lãng phí.
Giờ ăn trưa của các bé mẫu giáo trường mầm non xã Nà Tấu- huyện Điện Biên
- Giờ ngủ:
+ Nhắc nhở trẻ không gây ồn ào, nói chuyện trong giờ ngủ. Không giật chiếu, xé gối, xé chăn.
- Hoạt động chiều:
+ Rèn kỹ năng rửa tay, rửa mặt: rèn cho trẻ cách rửa tay, rửa mặt đúng thao tác. Giáo dục trẻ biết tiết kiệm nước.
+ Cô cùng trẻ sắp xếp lại lớp gọn gàng, ngăn nắp để lớp được thoáng mát. Cho trẻ chơi hoạt động tự do ở các góc, xem truyện ở góc thư viện thay vì cho trẻ ngồi một chỗ xem tivi.
+ Cô cùng trẻ xây dựng nội quy sử dụng điện trong lớp.
- Nêu gương và trả trẻ:
+ Khen ngợi những hành vi tốt của trẻ đã thực hiện có ý nghĩa bảo vệ môi trường: tiết kiệm nước, quét dọn…
+ Khen ngợi trẻ mặc trang phục đầu tóc gọn gàng
2. Trang trí, xây dựng môi trường giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả
Do đặc điểm tâm lý của trẻ mầm non là tư duy trực quan hình tượng. Nên bậc học mầm non có một đặc thù riêng khác hẳn so với các cấp học khác. Lớp học phải được trang trí và xây dựng môi trường học tập theo các góc phù hợp với từng chủ đề dạy trẻ. Việc trang trí lớp, xây dựng môi trường học tập ở trường mầm non là một việc rất quan trọng, không thể thiếu mà ở bất cứ nhóm lớp nào cũng phải thực hiện. Trang trí lớp xây dựng môi trường học tập nhằm cung cấp cho trẻ những hình ảnh, kiến thức về các góc chơi, nhóm hoạt động của trẻ. Trẻ vừa học, vừa được chơi ở trên các mảng tường được xây dựng mở đó. Hàng ngày trẻ đến lớp được quan sát, nhìn thấy các hình ảnh trang trí trên các mảng tường vì nó rất nổi bật. Bên cạnh các mảng tường có hình ảnh trang trí đặc trưng của từng góc chơi. Giáo viên trang trí thêm các hình ảnh có nội dung giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm gắn ở từng góc như:
Nội quy các góc chơi: Cất đồ chơi gọn gàng, không làm ồn…
Nội quy của lớp học: Giáo viên thiết kế dưới dạng các biển báo các hành vi trẻ nên làm để tiết kiệm năng lượng như: Tắt điện trước khi ra khỏi phòng, đóng cửa khi bật điều hòa, tắt máy tính khi không sử dụng…Bên cạnh đó, giáo viên còn làm một số biển báo cấm để sử dụng điện an toàn như: Bé không được tự cắm và rút phích điện, không sờ tay vào công tắc điện khi tay hoặc chân ướt, không chạm vào các dây điện bị đứt.
Ở góc đặt bình uống nước: Giáo viên cũng trang trí các hình ảnh nhắc nhở các hành vi của trẻ như: Vặn nước vừa đủ.
Góc tạo hình: Giáo viên trang trí một số tranh treo tường vẽ về việc bé sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.
3. Làm gương cho trẻ bắt chước
Để giúp trẻ có những nhận thức, hành vi, kỹ năng tốt để góp phần vào việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả. Ngoài việc giáo dục trẻ kiến thức, hành vi thái độ mọi lúc mọi nơi trong hoạt động một ngày của trẻ thì giáo viên cũng phải là một tấm gương để cho trẻ học tập, bắt chước. Chính vì vậy bản thân giáo viên đã không ngừng học tập, tự rèn luyện bản thân có những hành động, tác phong chuẩn mực mọi lúc mọi nơi để cho trẻ lớp mình học tập và noi theo.
Ví dụ: Trong mọi hành động của mình ở trường cũng như ở nhà giáo viên luôn luôn thực hiện nguyên tắc: Tiết kiệm, chống lãng phí, hàng ngày giáo viên cùng các giáo viên của lớp mình luôn thực hiện các hành động nhằm tiết kiệm năng lượng như: Tắt điện trước khi ra khỏi phòng, tắt máy tính khi không sử dụng, đồ đạc trong lớp sau khi sử dụng đều được vệ sinh sạch sẽ cất đúng nơi quy định. Giáo viên luôn gương mẫu và nhắc nhở trẻ lớp mình biết tiết kiệm nước, tiết kiệm điện. Trong mọi hoạt động giáo viên luôn có ý thức nhắc nhở và cùng trẻ thực hiện những hành động có ích góp phần tiết kiệm năng lượng.
4. Phối kết hợp với phụ huynh
Việc phối hợp với phụ huynh trong công tác chăm sóc và giáo dục trẻ là việc làm rất cần thiết và không thể thiếu. Bên cạnh đó, giáo dục về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả cho trẻ là một nhiệm vụ rất quan trọng không chỉ được giáo dục cho trẻ ở trường mầm non mà phải giáo dục cho trẻ ở mọi nơi, mọi lúc, ở trường cũng như ở nhà.
Vì vậy giáo viên cần thường xuyên trao đổi với phụ huynh về tình hình học tập của các cháu, để phụ huynh nắm được, từ đó phụ huynh sẽ phối hợp với cô giáo giáo dục, rèn luyện cho con em mình. Bên cạnh đó, giáo viên còn tuyên truyền, cung cấp cho phụ huynh những tài liệu, hình ảnh, hướng dẫn nội dung giáo dục về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả phù hợp với lứa tuổi của trẻ thông qua góc tuyên truyền của lớp, của trường.
Góc tuyên truyền của lớp: Giáo viên sưu tầm các hình ảnh, tài liệu, bài báo có nội dung giáo dục về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, cài các tài liệu đó trên góc tuyên truyền của lớp mình sao cho phụ huynh dễ nhìn thấy và đọc được. Các tài liệu tuyên truyền đó sẽ được thường xuyên cập nhật thay đổi nội dung phù hợp với các chủ đề giáo dục. Nội dung các tài liệu tuyên truyền đó nhằm mục đích giáo dục trẻ những vấn đề sau:
+ Phụ huynh gương mẫu làm gương ở nhà cho trẻ học tập. Khuyến khích phụ huynh nên sử dụng các phương tiện giao thông công cộng hoặc xe đạp giảm khói bụi. Sử dụng đèn tiết kiệm điện, ban ngày dùng ánh sáng tự nhiên, bình nóng lạnh bật vừa đủ…Hưởng ứng giờ trái đất, nhà nhà tắt điện.
+ Giáo dục trẻ hiểu biết về năng lượng bao gồm: Điện, nhiên liệu, năng lượng mặt trời, năng lượng gió…
+ Giáo dục trẻ hiểu biết về lợi ích của năng lượng: Cung cấp ánh sáng, làm mát hoặc làm ấm ở nhà, giúp trẻ và mọi người có thể xem ti vi, nghe đài, làm chín cơm, thức ăn, giúp phương tiện chuyển động, làm khô quần áo…
+ Thực hiện những yêu cầu, hướng dẫn của người lớn sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.
+ Hình thành ở trẻ kỹ năng tự sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả: Không mở cửa sổ, cửa ra vào khi máy điều hòa, máy sưởi đang hoạt động, tắt đèn, tắt quạt khi ra khỏi phòng, không được mở cánh cửa tủ lạnh trong thời gian quá dài, luôn đóng kín cửa tủ, tắt đài khi không nghe, tắt ti vi khi không xem, tắt máy tính khi không sử dụng…
+ Có ý thức luôn sử dụng điện, năng lượng an toàn.
+ Có hành vi, thái độ sử dụng tiết kiệm, hiệu quả năng lượng.
+ Hình thành ở trẻ ý thức giữ gìn, bảo vệ môi trường, tiết kiệm điện, nước, bảo vệ nguồn nước, cây xanh.
+ Mảng tuyên truyền của trường: Sưu tầm các hình ảnh, băng rôn, khẩu hiệu, tranh ảnh có nội dung giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả. Khi đã có được những hình ảnh và tư liệu, giáo viên đề xuất ý kiến với ban giám hiệu nhà trường kết hợp cùng hội cha mẹ học sinh của lớp hỗ trợ kinh phí để in bạt hoặc tự làm bằng các nguyên vật liệu sẵn có tại địa phương để các hình ảnh đó thành các tranh ảnh, mô hình, khẩu hiệu. Sau đó treo hoặc trưng bày các sản phẩm đó trên các mảng tường của trường của lớp, sao cho trẻ và phụ huynh dễ nhìn thấy, dễ quan sát hàng ngày.
Với mong muốn giúp trẻ hiểu được những kiến thức đơn giản về lợi ích của năng lượng với con người và nhận thức được tầm quan trọng của năng lượng đối với đời sống con người; trẻ phân biệt được những hành vi tốt về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả và những hành vi xấu gây nên cạn kiệt dần nguồn năng lượng đang có. Từ đó các hành động, hành vi, kỹ năng của trẻ sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả đã được hình thành và trở thành một thói quen thường xuyên ăn sâu vào trong ý thức của trẻ, thói quen sống tự lập, thói quen sử dụng tiết kiệm các nguồn năng lượng, có phản ứng với các hành vi làm lãng phí nguồn năng lượng.
Hy vọng một số kinh nghiệm này sẽ giúp các đồng nghiệp tổ chức thành công các hoạt động giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ hằng ngày ở trường mầm non. Mong muốn nhận được những chia sẻ, trao đổi của các đồng nghiệp./.
GDMN - Đánh giá sự phát triển của trẻ trong giáo dục mầm non hiện nay
Những điểm mới trong Chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông năm 2018 so với Chương trình giáo dục phổ thông năm 2006.
GDMN- Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong các cơ sở giáo dục mầm non
Tổ chức hoạt động học theo hướng trải nghiệm cho trẻ mẫu giáo ở cơ sở giáo dục mầm non
CNTT&NCKH – Tin chuyên đề: Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học ở các nhà trường phổ thông hiện nay.
GDMN - Chia sẻ kinh nghiệm số 29 - Một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động góc cho trẻ mẫu giáo trong trường mầm non
Sinh hoạt tổ chuyên môn - hình thức hiệu quả trong bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên mầm non
GDMN - Chia sẻ kinh nghiệm số 32: Thiết kế môi trường giáo dục ở trường mầm non theo quan điểm giáo dục “lấy trẻ làm trung tâm”
GDMN- Đảm bảo an toàn, phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ trong các cơ sở giáo dục mầm non
GDMN - Thực hiện chương trình giáo dục mầm non ở lớp mẫu giáo ghép theo quan điểm giáo dục “lấy trẻ làm trung tâm”
